Pijn
Door Dr Patrick Quanten MD
Pijn is niet de oorzaak van ons lijden.
Pijn is een mogelijkheid om te leren, te groeien.
Als een kind zijn hand brandt aan een hete kachel, dan heeft het heel veel pijn. We rennen rond om de pijn te verzachten en het kind te troosten, maar we geven de kachel niet de schuld omdat ze heet is of zich op de verkeerde plaats bevindt. Het kind leert uit deze pijn dat hogere hitte kan leiden tot pijn en lijden.
Terwijl we opgroeien tot "verstandige en intelligente" volwassenen reageren we anders op pijn.
We bekijken pijn als iets buitenaards dat ons overkomt. De pijn wordt veroorzaakt door – en hierdoor ligt de verantwoordelijkheid bij – deze vreselijke ziekte, de milieuvervuiling, de onrechtvaardige werkomstandigheden, het weer, het voedsel, de baas, je moeder, de hond, stofmijt, de matras, de schoenen, de erwt in het bed. Pijn wordt enkel beschouwd als een negatieve ervaring; men kan er niets uit winnen; het is een volledig tijdsverlies. Neem ze weg. Doe het nu!
Het omgaan met pijn kan dus in twee categorieën ingedeeld worden. Eén is dat de waargenomen uitwendige oorzaak van de pijn moet weggenomen worden; of twee, waar dit mogelijk is, probeert men de pijn zelf weg te nemen. Vanuit een persoonlijk standpunt is de enige rol die een individu in dit drama speelt die van slachtoffer. Het is dan ook aan iemand anders om de pijn weg te nemen, of wie of wat mijn pijn veroorzaakt heeft moet verdwijnen. Het is dit geloofssysteem zelf dat verantwoordelijk is voor veel van onze weerkerende en erger wordende pijn. De eenvoudige reden is dat als we niet leren, we met gelijkaardige problemen geconfronteerd zullen worden, telkens opnieuw. We zullen onze hand blijven verbranden, als we geloven dat het aan de kachel is om weg te gaan.
Wat moeten we dan leren?
De gemeenschappelijke noemer van alle pijn ben jezelf. De omstandigheden kunnen veranderen, de mensen kunnen anders zijn, de omgeving waarin men de pijn tegenkomt kan anders zijn; de uitvluchten zijn telkens anders. Wij zijn het enige constante in een leven van pijnepisoden. Waarom is het voor ons zo moeilijk, wij "verstandige en intelligente" volwassenen, om te begrijpen dat het aan ons is om dat bepaalde gedrag te vermijden en ons bewust te zijn van de stijgende temperatuur als we naar een heet voorwerp toegaan? Het resultaat is dat het kind niet meer opnieuw verbrand wordt, maar de volwassenen blijven zichzelf verwonden.
Als we kijken naar ons eigen aandeel in deze pijn dan verwijten we onszelf eigenlijk niets. Het moet gaan over begrijpen. Als de reden voor de pijn binnen jezelf ligt dan betekent dit ten eerste dat men uitgerust is met een leervermogen dat we volledig onder controle hebben. Ten tweede geeft het ons de mogelijkheid van vrije keuze en hierdoor de controle over ons eigen leven. Als we beslissen dat deze pijn niet langer nodig is, dit waarschuwingssignaal hebben we herkend, dan kan dit leiden tot het aanvaarden van de echte reden achter de pijn, zoals: ongelukkig zijn (als werknemer, echtgenoot, kind, zorgverlener, rolmodel enz.). Of, anderzijds, kan men beslissen dat op dit ogenblik het aanpakken van de echte reden boven onze krachten ligt. Het grote voordeel op dit moment is dat we ons toch bewust geworden zijn van het echte mechanisme dat erbij betrokken is en hierdoor hebben we de noodzaak om de schuld buiten onszelf te gaan zoeken verbannen. Dat op zich is een grote stap voorwaarts, zelfs als we beslissen om met de pijn verder te leven.
Dus moeten we leren dat pijn iets is dat ons eigen systeem produceert om ons te waarschuwen voor gevaren die ons evenwicht verstoren, en dat dit alarmsysteem zich bevindt en werkt binnen in ons.
Maar dat weten we toch al!
We weten al dat we enkel pijn voelen als onze psyche klaar is om die boodschap te ontvangen. Een sportman die helemaal opgaat in een spannende competitie zal de pijn niet voelen van soms ernstige kwetsuren totdat deze persoon zich kan losmaken van zijn spel, totdat de hersenen klaar zijn om de informatie te verzamelen en de pijnstimulans te ontvangen. Het is niet de fysieke kwetsuur die de pijn creëert, het zijn de hersenen; de fysieke kwetsuur was er al, veroorzaakte geen pijn of ongemak, totdat de hersenen de pijn organiseerde. Een ander bewijs hiervoor vinden we bij algemene narcose waar er ernstige fysieke kwetsuren aangebracht worden zonder pijn te veroorzaken. Gelijkaardige resultaten kunnen bereikt worden onder hypnose. Dus wordt pijn niet veroorzaakt door het uitwendige maar door het inwendige, de hersenen.
Zo ook zijn uitwendige invloeden zoals menselijke relaties, omstandigheden, milieu enz.. niet verantwoordelijk voor onze pijn. Als ze dat wel waren dan zouden we allemaal lijden onder dezelfde invloeden, maar dat doen we duidelijk niet. Ingewikkelde verbanden worden gelegd waardoor we neigen te geloven dat dit specifieke ding pijnlijk en kwetsend moet zijn. Maar ook hier bewijzen mensen ons dat het blootsvoets lopen over brandend hete steenkool niet alleen niet pijnlijk moet zijn, maar ook geen letsels op de huid moet achterlaten. Met andere woorden, zelfs de huid gelooft niet dat het pijnlijk is!
Nu dat we herontdekt hebben wat we al wisten, moeten we het maar snel beginnen te geloven. Beginnen we ons geduld niet te verliezen met pijn? Het groeiende aantal mensen dat staat te roepen tegen de medische wereld en de therapeuten om hen te verlossen van hun pijn vormen een leger van bewijs dat we wanhopig zijn om te ontdekken waar pijn precies mee te maken heeft en wat de mechanismen zijn, die ermee verband houden. We moeten de schuld die we overal om ons heen leggen achter laten en dit veranderen in een mooie mogelijkheid om de controle over onze levens te verkrijgen en te groeien naar "verstandige" kinderen.